S. Rachmaninov - V. Gryaznov. Italian Polka
http://www.youtube.com/watch?v=YmSDDslA__M***
Üretin!
Saksıda fesleğen
mi olur, bir makale mi olur, ne olursa olsun üretin.
En
yakınınızdakinin kafasına basarak yükselmek yerine yapılacak en iyi iş budur.
Prof.Dr. Ünsal
Oskay
***
Yenilgiye yol açan 6 neden
vardır.Chen Hao:
1. Açık bir ceza ve ödül sisteminin eksikliği
2. Rakamların değerlendirilmesinde yanılgı
3. Yetersiz eğitim
4. Mantıksız aşırı heyecanlanma
5. Kanun ve düzenin yetersizliği
6. Güçlü ve sebatkar olanı seçmede yetersizlik.
“piktobet”
***
BU RÜZGAR
Bu rüzgar her vakit böyle esmeyecek.
Gökte bulut, suda yelken, dalda çiçek.
Bir gün, bir gün var ki, günden güne gerçek,
Çatır çatır servi, çıtır çıtır böcek.
Çek ciğerlerine, bir nefes daha çek,
Bu rüzgar her vakit böyle esmeyecek...
Ziya Osman Saba
*****
BRİÇ TARİHİ
BRİÇ TARİHİ
Bricin kökleri 16. yüzyıl başları İngiltere’sine kadar
uzanır. Brice değinen ilk kayıt, 1529 yılında yılında Latimer isimli bir
piskoposun yayınlanmış vaazidir. Takibeden yüzyıllarda, Whist’in prototipleri
sayılan Triumph, Trump, Ruff, Slam, Ruff and Honours, Whisk and Swabbers, Whisk
ve nihayet son adıyla Whist oynandı. Whist ismini (pşşt ya da sus anlamında),
sessiz olunması için yapılan ikazdan ya da eli kazandıktan sonra kartların
masadan süpürülürcesine toplanmasından alır. Bu prototipler 17.yy. ortalarında
modern Whist’e kadar popüler oldular. Buna rağmen, konuyla ilgili ilk kitabın
yayınlanması ancak 1742 yılında olmuştur: Edmond Hoyles’ın “Whist Üzerine Kısa
Tezler” kitabı. Kitap çok kısa süre için en çok satanlar arasına girmiş ve bir
çok korsan baskısı yapılmıştır.
*
Whist yaygın bir eğlence aracı olarak popülerliğini
korudu ve 1834 yılında Lord Henry Bentnick ilk apeli kullandı. Bu, oyunla
ilgili arkasından gelecek olan araştırmaların ve yayınların bir öncüsüydü. Bu
konuda James Clay, Cavendish ve Deschappelles önde gelen isimler arasında
sayılabilir.
İlk turnuva Whist’i sayılabilecek oyunun, 1857 yılında
Londra’da Cavendish’in gözetiminde oynandığı sanılmaktadır. Bu oyunun amacı,
oyun becerisinin gücünü ortaya koymaktı. Tabii karşılaşma bir takım maçı
şeklinde aynı eller oynanarak yapıldı. Bu amaçla iyi bir takım özellikle kötü
bir takıma karşı oynatıldı ve iyi takım rahatça kazandı. Cavendish bu yöntemin
şans faktörünü ortadan kaldırdığını gördü, ancak bu öncü deneme yaklaşık çeyrek
yüzyıl boyunca uygulamaya konulmadı.
Aslında ABD bu yöntemi geliştirmekte İngiltere’nin
biraz önündeydi. İlk turnuva Whist’i karşılaşmaları, 1880 yılında Chicago’da
özel bir oyunda ve daha sonra 1882 yılında New Orleans’da bir kulüpte yapıldı.
İlk kulüplerarası karşılaşma 1883’de Philadelphia’da oynandı. ABD dışında ilk
takım maçı ise, İskoçya’nın Glasgow şehrinde 1888 yılında gerçekleşti.
Turnuva oyunu mantığı, özel oyunların yerini yaygın
turnuvalara bırakmasına sebep olacaktı. Bu amaçla 1891 yılında büyük adımlar atıldı:
Amerikan Whist Ligi kuruldu; ilk “duplicate board” sayılabilecek “Kalaamzoo
tablası” kullanıldı ve turnuva yönetmeliğiyle ilgili ilk kitap yazıldı. John T.
Mitchell tarafından yazılan bu kitap, yazarının kendi adıyla anılan ve bugüne
kadar gelen “Mitchell” yer değiştirme sistemini de içeriyordu.
*
Amerikan Whist Liginin 40 yıl boyunca sürekli
gelişmesine rağmen, gerilemesine ve çöküşüne sebep olacak oyun, yani Briç,
1890’ların başında Amerika’da ve hemen hemen aynı zamanda İngiltere’de kendini
göstermeye başladı. J. B. Elwell ver R. F. Foster’ın kayıtlarına göre, Briç
1893 yılında New York’a kadar ulaştı. Bu, kendi özel “Briç Kuralları”
notlarının 1892 tarihini taşıdığı Henry Barbey sayesinde oldu. Londra’da
Portland Kulüpte, aralarında Brici Hindistan’da bazı subaylardan öğrenmiş olan
Lord Brougham’ın da bulunduğu bazı oyuncular Briç oynamaya başladı. (W. Dalton,
1927 Eylülünde yayınlanan “Auction Bridge Magazine” adlı bir dergide, Lord
Brougham’ın oyunu Kahire’de öğrendiğine değinmiştir). Ancak 1932’de yayımlanan
“Bridge Magazine” dergsindeki bir mektupta, ilk Briç oyunun Frank J. Nathan
tarafından 1892’de Hanover meydanındaki St. George’s Kulübünde oynandığı
belirtilmiştir. Aynı mektup, Bricin Studdy soyadlı bir albay tarafından
1877-1878 Rus-Türk savaşı esnasında Plevne’deki siperlerde öğrenilerek
İngiltere’ye getirildiğini belirtmiştir. (Bu şahıs muhtemelen Kırım savaşı
esnasında yüzbaşı olan, Kraliyet Topçusuna bağlıAlb. T.C.J.A. Studdy idi).
*
Bricin orjiniyle ilgili, hem tarihsel hem de türk veya
rus kaynaklı olduğu konusundaki tahminler, 1974-75 yıllarında Robert H. True
tarafından bulunan delillerle daha da güçlendi. Robert H. True “Notes and
Queries”in 1904 sayısında, A.M. Keiley adlı milleyeti tespit edilemeyen bir
şahsa ait bir mektuptan yaptığı bir alıntıya değinmiştir.
“1886 yılında Kahire’de Khedival Kulübünün bir
üyesiydim. Kulübe katıldığım zamanlarda Briç kulübün en önemli kart oyunuydu ve
üyelerin bana söylediklerine epeydir de öyleydi. Büyük ihtimalle oyuncuların
Kahire’de buluşması yüzünden, Bricin bölgede tanındığı ilk isimlerden biri
Khedive idi. Mısır 16.yy. başlarından 1. Dünya Savaşı’na kadar kesintisiz
olarak Türk egemenliği altındaydı ve Khedive aynı zamanda Mısır Valisinin resmi
ünvanıydı.”
*
Oyunun çıkış tarihi ve levanten (Doğu Akdeniz)
kaynaklı olduğuna dair dair yeni deliller Bob van de Velde tarafından
Hollanda’da IBPA bülteninin 222. sayısında yayımlandı. (Bu delillere ait
kaynaklar: Daily Telegraph-İngiltere, Kasım 1932; La Revue du Bridge-Fransa,
Aralık 1932; ve Bridge-Hollanda, Şubat 1933). Ana kaynak olan Daily Telegraph,
İstanbul’da 1879-80 yılları arasında yaşayan O.H. Van Millinghen adlı bir
şahsın hatıralarıyla ilgili bir makale yayınlamıştır. Bu şahıs, Britch (Briç
okunur) olarak adlandırılan çok ilginç bir oyunun, o yıllarda çok popüler
olduğunu ve Whist’i tahtından indirdiğini söyler. O.H. van Millinghen aynı
zamanda, Edouard Graziani adlı, İtalyan elçiliğinde tercüman olarak çalışan ve
Cercle d'Orient’in en iyi briç oyuncularından biri olan bir arkadaşının, 7 Ocak
1922 tarihli bir mektubunu da makaleye eklemiştir. Ağustos 1873’de Graziani,
“Bank of Constantinople”un müdürü olan Georges Coronio ile ilk defa evinde Briç
oynar. Boğazın yukarı kısımlarında Büyükdere sahilinde oynanan bu oyuna
Eustache Eugenidi, ve Romen bir maliyeci olan ve aynı zamanda dörtlüye oyunun
esaslarını öğreten Serghiadi adlı bir kişi daha katılmıştı. Graziani’nin
yazdığına göre Briç, İstanbul’dan sonra ilk önce Kahire’ye, oradan da Paris,
Londra ve New York’a yayıldı.
*
Oyunun daha da erken zamanlarda varlığına işaret eden
iddialar 1901 yılında Londra’da Slam tarafından yayınlanan “Modern Bridge”
kitabında ortaya konmuştur. Buna göre Türkiye’de zaten Briç olarak bilinen bu
oyun, 1860’ların başlarından beri Güneydoğu Avrupa’da oynanmaktaydı. Hatta,
1854-55 yıllarına kadar bile gidilebilir. Metin Demirsar adlı bir İstanbullu,
Osmanlı Tarihi ve Mimarisi dersinin bir parçası olarak, Briç oyununu Kırım
Savaşında görev alan İngiliz askerlerinin bulduğunu öğrendiğini belirtmiştir.
Hatta oyun adını, askerlerin şehrin eski ve yeni kısımlarını Haliç üzerinden
birbirine bağlayan ve bir kahveye oyun oynamaya gitmek için her gün üzerinden
geçtikleri Galata Köprüsünden (Bridge=Köprü) almıştır.
Bu bilgi, oyunun çıkışı ile ilgili makul verilere
işaret eder. Bununla beraber, buna dayanarak oyunun İngilitere’de neden daha
erken ortaya çıkmadığı şaşırtıcıdır. Belki de oyunun yaratıcıları Balaklava
veya Inkerman’da öldürülmüş, ancak buluşları oynadıkları yerde devam ederek
daha sonra olgunlaşmış ve dünyaya yayılmıştır.
Londra Milli Askeri Müzesinden Bn. Marion Harding,
1854 yılında İstanbul civarında 14.000 civarında İngiliz birliğinin olduğunu ve
bazı subayların bölgede çok uzun süre kaldığını teyid etmiştir.
*
Kayıtlara geçen daha erken bir tarih de vardır. Bir
İngiliz doktor olan Sir James Paget, 1843 tarihli bir mektubunda Briç
oynadığına değinir. Ancak bu çok zayıf bir veri olup, mektupta oynanan oyunun
bir kart oyunu olup olmadığına dahi değinilmemiştir.
Bu alandaki modern otoritelerden biri, Parisli Thierry
Depaulis’dir. Kapsamlı “Histoire du Bridge” adlı eserinde, Bricin İstanbul’daki
diplomat çevreler tarafından geliştirildiği sonucuna varır. Oyunun adını
Hırvatça-Sırpça bir kelime olan Brc’a (bol) bağlar. Daha sonraları ise
görüşlerini değiştirerek oyunu Rusyaya, sibirya karışımı anlamına gelen
“sibirski iyeralaş” olarak adlandırılmasına bağlamıştır. Oyunun Vint gibi,
Whist-Preferans ailesinden olduğuna inanmıştır. Oyun 1860-65 yıllarında
İstanbul’a yayılmış ve biriç ya da briç şeklinde adlandırılmıştır. British
Museum’da 1886 tarihli “Biriç veya Rus Whist’i” isimli bir kitapçık
bulunmaktadır. Kelime Hırvat veya Ukrayna kökenli olabilir. Oyun muhtemelen
Rusya ve Türkiye’ye seyahat eden varlıklı Yunanlılar tarafından Batı Avrupa’ya
sokulmuştur.
Whist’den Brice geçişte en önemli ve ilk değişiklik, 3
kişiyle oynanan Dummy Whist’de olduğu gibi Dekleran ve Yer kavramının
getirilmesi olmuştur. Yine popüler bir teoriye göre, fikir ilk defa
Hindistan’da 4. oyuncu bulamayacak kadar ıssız bir bölgede yaşayan İngiliz
subayları tarafından bulunmuştur.
Diğer önemli bir yenlik oyuna Kontur ve Sürkonturun
eklenmesidir. Başlarda sınırsız olan ve kısa zamanda Kontrat Brice geçişle
kaldırılan Sürkonturlar oyuna bir kumar havası vermiş ve Whist tutkunlarının
Brice karşı kullandıkları en büyük argüman olmuştur.
*
Prototip Bricin, veya Whist-Bricin ömrü kısa olmuştur.
Brice giden en büyük adım, 1904 yılında Hindistan veya İngiltere’de oyuna
Deklarasyon prensibinin eklenmesiyle atılmıştır. Kontrat Briç 1927 yılına kadar
gittikçe artan popülarite kazanmış, fakat Kontrat Briç turnuvaları ancak bu
dönemin sonlarında oynanmaya başlanmıştır. Her nedense Whist oyuncuları
arasında uzun zamandır yaygınlaşan turnuva Bricinin, Briç için uygun olmadığı
düşünülmüştü.
*
Bir sonraki önemli gelişme, Fransa'da Plafonun (fr.
tavan) 1918 ve belki de daha önce oynanmaya başlanmasıyla oldu. S.A.C.C. isimli
benzer bir oyunun Hindistan’da 1912’de icat edildiği Sir Hugh Clayton
tarafından bildirilmişti; benzer oyunlar da ABD’de 1915 öncesi denenmişti.
Bütün bu tip oyunlarda taraflar plafonlarını yani tavanlarını deklare
ediyorlardı ve oyun sonunda deklare edilen kadar elin alınması gerekiyordu. Bu
varyasyon kısa sürede standart bir Fransız oyunu oldu, ancak münferit denemeler
dışında çok başarılı olmadı. Briç oyununu çok ciddye alan Somerest Maugham’ın
oldukça kurgusal olan ve “Ashenden” adını taşıyan 1. Dünya Savaşı hatıratında
İsviçre’de oynanan bir oyuna değinilir. “Oyun çok aşina olmadığım kontrat türü
bir oyundu”. 1920’lerin başlarında “Kontrat Briç” isimli 2 kitapçık yayınlandı
ve Knickerbocker isimli bir kulüpte kontrat kurallarını oluşturmakla ilgili
başarısız bir deneme oldu.
*
Bu zamana kadar Whist, Briç, Deklare ve Plafon
oyunları, başka yaygın kart oyunu olmadığı için gelişmeye devam etmişlerdi.
Yer, kontrat, Deklare veya Plafondaki tavan kavramlarının keşfi ile ilgili
belirli şahısları ilişkilendirmek mümkün değildir. Fakat 1925 yılında Harold S.
Vanderbilt yeni bir oyun geliştirdi. Plafon (tavan) kavramını kullanarak, fakat
aynı zamanda Zon diye yeni bir kavramı oyuna dahil ederek, bir skor tablosu da
yaratıp Plafonun temel eksiklerini düzeltti. Bu o kadar başarılı oldu ki, bu
yeni kontrat briç oyunu her yerde kart oyunlarının vazgeçilmez gözdesi oldu.
Sadece Whist ailesi oyunları değil, dünyadaki popüler
oyunlardan hiç birinin icadı ve ilk defa oynandığı tarihler bu kadar kesin bir
şekilde kayıtlara geçmemiştir! Yakın zamanda yapılan araştırmalara göre Finland
gemisi Balboa limanına 31 Ekim 1925’de, ne kanal boyunca devam etmenin ne de
yolcuların karaya çıkması için uygun olmayan bir tarihte vardı. 1975’de
Vanderbilt’in gemideki dörtlüsünün o zaman hayatta kalan tek ferdi olan Francis
Bacon III, “zonda olma” terimini öneren genç bayanın o gece Plafona davet
edildiğini, ancak bir zamanlar Çin’de oynadığı bir oyundan esinlenerek bazı
tuhaf ve pratik olmayan değişiklikler önermeye çalıştığını nakleder. Bu durum
Vanderbilt’i o kadar sinirlendirir ki, ertesi gün gemi Kanaldan geçerken
Vanderbilt kendini skor tablosunu tamamlamaya verir. Bu tablo, o zamanlar 35
puan verilen Sanzatu kontratları dışında hiç bir değişikliğe uğramamıştır. O 1
Kasım gecesi, oyun Vanderbilt’in yeni kurallarıyla puanlanan Kontrat Briç adını
alır.
Takibeden 2 yıl içinde 3 yeni kural kitabı tasarlandı.
1927’de Robert F. Foster ve Knickerbocker Whist Kulübünün hazırladığı 2 kural
kitabı, New York Whist Kulübü tarafından hazırlanmış olanın lehine geri
çekildi. 1928’de oyun artık önde gelen New York kulüpleri tarafında
benimsenmişti, aynı yılın sonlarında ise Vanderbilt Kupası ödüllü ilk milli
şampiyona gerçekleştirildi.
1929 yılında Amerikan Kontrat Briç Ligi resmi
ünvanından “Kontrat” kelimesini çıkardı, böylece Kontratın Deklarenin (eski
isimleriyle iki oyun) yerini aldığı artık açıkça ortaya konmuş oldu. Eski
Auction’ın önde gelenleri Kontrat konusunda uzmanlaşmaya çalıştılarsa da
genelde başarılı olamadılar. Yeni oyunda liderlik, 1929’da ilk “Kontrat
Dergisi”ni kuran Ely Culbertson’daydı. “Bridge World” dergisinin ilk sayısı
uluslararası Kontrat Briç Kurallarının yürürlüğe konmasını savunuyordu.
Sonrasında ABD, İngiltere ve Fransa’yı temsil eden komisyonlar kurularak, ilk
uluslararası Kural Kitapçığı 1 Kasım 1932’de yürürlüğe kondu.
1930 Eylülünde Culbertson “Kontrat Briç Mavi Kitabı”nı
yayınladı. (“Mavi Kitap”, İngiliz Kabinesinin basılı resmi raporu için
kullanılan bir terimdir). Kitap en çok satılan kitaplar arasına girdi ev 4 yıl
boyunca yıllık revizyonlar arasında yer aldı. Bu devrimsel eser, modern
sistemlerin çekirdeğini oluşturan deklarasyon temellerini ortaya koydu. Oyunun
hızla kazandığı bu itibarın ardında Culbertson’un yazıları, kişiliği, dersleri
ve örgütlenmesi vardır.
1931’deki meşhur Culbertson-Lenz maçı ve 1930,1933,1934
yıllarındaki Anglo-Amerikan maçlarının getirdiği uluslararası tanıtım, Kontrat
Brici artık herkesin bildiği bir terim haline getirdi.
Culbertson’inki Kontrat Bricin yaygın olarak kabul
edilen ilk sistemi olmasna karşın, o günden bugüne bir çok deklarasyon sistemi
ortaya çıktı ve Culbertson sisteminin önüne geçti. 1950’den sonra ABD’de
standart olan ve puan hesabına dayanan Goren sistemi, çok sıkı bir biçimde
Culbertson’ın attığı temellere dayanmaktaydı. Turnuva bricinin gelişimi,
1930’larda Amerikan Briç Ligi, Amerikan Whist Ligi ve ABD Briç Birliği’nin
eşzamanlı aktiviteleriyle sekteye uğramıştı. Fakat 1937’den sonra meydan
tamamen Amerikan Kontrat Briç Ligine kaldı ve MasterPoint uygulamasıyla da
heyecan bulan sürekli bir gelişme dönemi başladı. Daha önce bir çok yarı-resmi
uluslararası turnuva yapılmasına rağmen, ilk resmi Dünya Şampiyonası 1935
yılında yapılmıştı. Uluslararası alanda daha sonraki kilometre taşları
1950’deki ilk savaş sonrası Dünya Şampiyonası, 1950’de Dünya Briç
Federasyonu’nun kurulması ve 1960’daki ilk Takım Olimpiyatları olmuştur.
Kontrat Bricin ilk 40 yılındaki en önemli yenilik,
60’ların başlarında bir çok kulüpte geleneksel Rober Bricin yerini alan Chicago
sisteminin ortaya çıkışıydı. Fakat bu da, Kontrat Bricin kendisi gibi, aslında
yapısal bir değişiklikten ziyade bir puanlama değişikliğiydi.
Kaynak : Dünya Briç Federasyonu resmi sitesi
http://www.bricdostlari.com/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder